Aynur bir sabah kızını okula bırakıp eve dönüyordu. Yaşlı bir teyze arabasını durdurmuştu. “Beni otobüs durağına bırakabilir misin yavrum?” dedi. Aynur düşünmeden kabul etti, elbette dedi. Yol boyunca sohbet ettiler. Yaşlı teyzenin kocası 15 sene önce ölmüş. Bundan beş yıl önce de oğlu vefat etmiş. İki tane yetim kız torunu olduğunu anlatmıştı. Onları okutmakta çok zorlandığından bahsediyordu. Gelini de henüz işe yeni girmişti. Yaşlı teyzenin hikayesini dinledikçe çok üzülmüştü Aynur. Ona o kadar acımıştı ki, yüreği parçalandı. Bir an önce ona bir şeyler yapmak istiyordu.

Kadıncağızı durakta bırakırken cebindeki tüm parasını ona verdi. Teyze bin bir duayı birden ediyordu. Aynur, kendini iyi hissediyordu. Parasını kaybetmişti ama teyzenin duasını almıştı.

Bilinç Aktifleştiğinde

İlerledikçe duyguları biraz hafiflemiş ve bilinçli bir şekilde düşünmeye başlamıştı. Acaba bu zavallı teyze gerçekten ihtiyaç sahibi miydi? Kendi kendine “Saçmalama tabii ki ihtiyaç sahibiydi. Yoksa bu kadar senaryoyu bir insan nasıl uydurur?” dedi ama içi rahat değildi. Kafasında deli sorular belirmişti. İnerken teyzenin telefonunu istemişti ama kadın olmadığını söylemişti. “En kısa zamanda lütfen beni arayın. Sizi bir ziyaret etmek isterim” demişti Aynur. Teyze "tabi kızım çok sağ ol." diyerek ayrılmıştı.

Aynur gün içinde düşünüp durdu, içi içini yiyordu. Acaba dolandırılmış olabilir miydi? İnşallah torunları beni arar da durum anlaşılır diye düşündü.

İki üç gün geçmişti ki yine sabah saatlerinde aynı teyzeyi gördü. Bu sefer başka bir arabayı durduruyordu. Hayal kırıklığıyla kadına doğru koştu. Sormak ve emin olmak istiyordu. “Hayırdır yine burada ne işin var?!” demeye kalmadan yaşlı kadın kaçmaya başladı. O yaşına rağmen nasıl da koşuyordu.

Aynur hem üzgün hem de çok kızgındı. Kadının arkasından bakakalmıştı. Polisi arasam mı derken “Bu olay neden benim başıma geldi? Yardım etmek isterken neden bu teyze bana denk geldi?” diye düşünmeye başladı.

Deneyimsel Tasarım Öğretisi der ki; İnsanın bir sürece düşünerek giriyor olması gerekir. Çünkü bir insanın ihtiyacını giderebilmek; ancak gerçekten ihtiyaç deşifre edilince mümkün olur.

Aynur çok fazla yardım etmek istediği için düşünmeden atlamıştı. Teyzenin durumunu algılayamamıştı. Konuşmalarını hatırladıkça detaylara hiç dikkat etmemiş olduğunu fark etti. Yaşlı kadın o kadar usta bir dolandırıcıydı ki para bile istememişti. Sadece “İki tane yetimim var. Bu hafta kitap için para lazım” diyerek acındırmıştı. 

İnsan Nasıl Yanıltılır?

Para talebi olmamasına rağmen Aynur yine de yardım etmeyi seçmişti. Çünkü çok fazla yardım etmek istiyordu. Sorun çok fazla olmasıydı. İnsanlar iyi niyetli de olsa bir şeyi fazla istediklerinde hata yapıyorlardı. Çünkü fazla istek insanı duygusallaştırıyordu. Duygusallaşınca da mantıklı bir seçimde bulunamıyordu insan.

Ana haberlerde insanların nasıl dolandırıldığını hatırladı. Hatta dolandırılanlar bazen bir doktor, profesör veya bir avukat olabiliyordu. Yani bu durumun eğitim seviyesiyle ilgili olmadığını fark etti. İnsanlara bir telefonla banka hesaplarından bütün paralarını nasıl çektirebilirlerdi ki? Bütün mesele; kaygılandırarak, duygusallaştırarak insanların düşünmeden hareket etmesini sağlamaktı. Bunu başardığı zaman dolandırıcı amacına ulaşmış oluyordu. Sadece duygularla verilen kararların sonu hüsran olabilir miydi? Bütün bunları düşünüp durdu.

Yaşadığı olayda farkında olmadan çok şey öğrenmişti. Artık duygularını fazla aktifleştirmeden aklının yolculuğunda yardım yapmaya devam edecekti. Yardım etmekten vazgeçmeyecekti elbette. Çünkü o zaman da duygusal karar vermiş olurdu. Ancak irdelemeden, öncesinde detaylandırmadan hemen atlamayacaktı.

 ===

Deneyimsel Tasarım Öğretisi geçmiş deneyimlerle yarını şekillendiren bir gerçeklik ilmidir. Bireylerin problemlerini çözmeleri ve hedeflerine ulaşabilmeleri için ihtiyaç duydukları yöntemleri öğretir.